Korte Samenvatting

Oskar heeft zijn vader verloren op 11 september 2011. Hij heeft het erg moeilijk met het verlies van zijn vader, en probeert opnieuw grip te krijgen op de werkelijkheid. Ondertussen vertellen zijn oma en opa hun geschiedenis en verklaren ze hun ingewikkelde relatie.

Lange Samenvatting

Oskar is 9 jaar en moet ermee omgaan dat zijn vader twee jaar eerder is overleden, in de ramp van 11 september 2001. Er zijn veel dingen waar Oskar nu bang voor is, hij wil niet graag naar school en probeert uit te vinden hoe hij de herinnering aan zijn vader levend kan houden. Zijn vader was een bijzonder mens, en lief voor zijn zoon. Ze hadden een innige relatie. Oskar kan er niet tegen dat hij niet weet hoe zijn vader is gestorven. Maar misschien is het enige dat hij wil, zijn vader weer zien. Het is moeilijk hem te missen.

Oskars oma woont in het gebouw tegenover hem, en ook met haar kan hij het goed vinden. Alhoewel hij aangeeft dat ze het eigenlijk nooit echt ergens over hebben. In enkele hoofdstukken lezen we brieven die oma aan Oskar schrijft, en waarin ze uitlegt hoe zij is opgegroeid, en zijn opa heeft ontmoet. Haar relatie met hem is erg gecompliceerd. Eigenlijk wilde hij, zo lezen we ook in teksten die opa aan Oskars vader schrijft, met Anna trouwen. Anna was de zuster van oma, maar zij is, ook dat blijkt later, in een bombardement omgekomen. Opa, die ook Thomas Schell heet, net als Oskars vader, heeft haar nooit kunnen vergeten. Opa en oma zijn met elkaar getrouwd omdat ze allebei iets misten, en genoegen met elkaar moesten nemen.

Oskar en zijn vader deden vaak een spel. Vader gaf zijn zoon raadsel en speurtochten op. Op een van de laatste dagen gaf hij de jongen een kaart van Central Park, maar zei er niet bij wat Oskar daarmee zou kunnen vinden. Na de dood van zijn vader gaat Oskar op zoek in het park. Maar het park is groot en hij heeft geen idee wat er gevonden moet worden. Zelfs met een metaaldetector wordt het niet duidelijker. Hij vindt munten, een zakmes en wat al niet. Uiteindelijk zoekt Oskar in de kleedkamer van zijn vader, en vindt daar in een vaas een envelopje met daarop de naam Black, en een klein sleuteltje. Oskar gaat op zoek naar een slot en mensen die Black heten. Wat het mysterieus maakt, is dat hij in een hobbywinkel op notitieboeken de naam Thomas Schell vindt. Maar het blijkt dat dat na 11 september is geschreven.

In de brieven van opa aan zijn ongeboren zoon, en later zijn kind, lezen we dat opa in Dresden is opgegroeid en verliefd werd op Anna. Nadat hij haar verloren had kon hij niet meer praten. Hij schrijft alles op, in kleine boeken, maar ook op zijn handen. Oma vindt hem in een bakkerij in Amerika, waar hij naartoe is gegaan. Ze vinden iets in elkaar, een leegte die ze denken op te kunnen vullen. Zij is altijd verliefd op hem geweest, hij niet op haar. Ze gaan samenwonen, maar om elkaar te kunnen verdragen passen ze steeds meer regels toe. Plekken waar ze alleen kunnen zijn en de ander niet mag komen. De relatie groeit steeds krommer, ze maken elkaar niet gelukkig. Als oma zwanger is verlaat opa haar. Hij kan het niet meer verdragen. Oma bevalt van Oskars vader Thomas.

Oskar bezoekt alle mensen die Black heten in New York. Op een gegeven moment vindt hij uit dat er zelfs in zijn eigen appartementengebouw iemand woont die Black heet. De man is gecharmeerd door de jongen en gaat met hem op zoek naar de andere Blacks. Sommigen verdenkt hij ervan dat ze meer weten dan ze zeggen. Maar tot dan toe komt hij niet verder met zijn zoektocht. Hij vraagt zich af of de tocht wel zin heeft, hij lijkt niet dichter bij zijn vader te komen, en voelt zich dan weer in mineur. Als meneer Black het ook opgeeft is hij best boos. Hij gaat op bezoek bij zijn oma, maar die is niet thuis, en dat gebeurt eigenlijk nooit.

Thomas Schell sr. Is na 11 september naar Amerika gegaan, omdat hij weer contact wil opnemen met oma. Hij komt voorzichtig weer in haar leven en mag weer in het huis wonen, alhoewel ze niets tegen elkaar zeggen of schrijven. Hij hoort dat hij een kleinzoon heeft, maar oma wil niet dat hij zich aan hem laat zien. Maar die dag dat ze niet thuis is, hoort Oskar opa in de logeerkamer, en hebben ze een behoedzaam praat/schrijfgesprek. Opa laat niet weten wie hij is, maar zegt dat als Oskar hem nodig heeft, hij hem mag roepen. Oskar vindt het wel vreemd, deze man in het huis, die oma de “huurder” noemt, maar vermoedt niet wie hij echt is. Oskar heeft plotseling het idee dat hij de kist (die leeg begraven is) van zijn vader wil opgraven. Met de “huurder” die ook Thomas heet, bedenkt hij allerlei plannen hoe hij dat voor elkaar kan krijgen.

 De jongen hoort plots een voicemail die al heel lang op de telefoon stond van mevrouw Black, die hij eerder gesproken had, en die zegt dat ze hem nog iets wilde vertellen. Hij bedenkt dat ook zijn moeder dit bericht moet hebben gehoord en vermoedt dat zij alles van zijn zoektocht weet, ondanks dat hij het geheim heeft gehouden. De mensen leken altijd al te weten dat hij op bezoek komt. Het maakt hem niet uit, hij gaat weer naar de vrouw toe, en zij zegt dat haar ex-man wel wat meer weet over de sleutel. Oskar zoekt hem op. Het blijkt dat meneer Blacks vader was overleden en dat hijzelf al zijn spullen verkocht heeft via een veiling. Oskars vader kocht de blauwe vaas waar Oskar het sleuteltje in vond. Ze praten nog even over zijn vader, en dan geeft Oskar hem de sleutel, die bij een kluis in een bank hoort. Meneer Black is erg blij, maar Oskar weet niet wat zijn zoektocht hem nu heeft opgeleverd. Dit is niet wat hij verwacht had. Hij gaat dan maar verder met zijn plan de kist van zijn vader op te graven.

Samen met de huurder rijdt hij 's nachts naar de begraafplaats. In het pikkedonker graven ze de kist op, en de huurder heeft grote koffers vol brieven meegenomen. Oskar hoort dat dit brieven aan zijn overleden zoon zijn, maar op dat moment realiseert hij zich nog steeds niet dat die dus voor zijn vader zijn. Als Oskar vroeg in de ochtend zijn moeder ziet, is hij ontroert. Hij belooft haar dat hij weer beter zal worden, zich zal gedragen. Hij ziet dat ook zij huilt, hij vroeg zich altijd al af of zij wel verdriet had om het verlies van zijn vader. Heeft Oskar nu wat meer grip op zijn leven? Hij heeft een grootvader erbij gekregen, en zijn zoektocht afgesloten. Hij heeft misschien de puzzel niet opgelost zoals hij verwacht had, maar wel vrienden gemaakt en wat meer levenservaring gekregen. Zijn boek met plaatjes en foto's van Dingen die Hij Mee heeft gemaakt is vol. Hij scheurt de bladen uit en legt ze andersom. De man die uit het gebouw valt, vliegt weer omhoog. Maar de tijd gaat niet achteruit...

Review

Een briljant boek, dansend tussen speels en verdrietig. Oskar is een erg intelligent kind, misschien hoogbegaafd, want hij is wel heel slim. Maar de manier waarop hij omgaat met de problemen die hij tegenkomt zijn aandoenlijk, en je kunt begrijpen waarom hij doet wat hij doet. Het verlies van zijn vader kan hij niet echt accepteren, en als zo'n stomme psycholoog hem vraagt of er nog iets positiefs is aan diens dood, dan maakt dat het niet beter. Oskar probeert het laatste vraagstuk van zijn vader op te lossen, de puzzel van Central Park. Als hij daar de oplossing van kan vinden, misschien krijgt hij dan nog een laatste boodschap van zijn vader. Dit wordt ook nog erger gemaakt, doordat de laatste voicemails, vlak voor de ramp, niets bevatten wat hem duidelijk maakt dat zijn vader van hem houdt. De zoektocht van Oskar is een wanhoopsdaad. Hij wil nog een ding, nog een berichtje... Dat is aandoenlijk.

Oskars moeder heeft een man ontmoet met wie ze haar verdriet kan delen. Oskar begrijpt dat niet natuurlijk, hij wil zien dat zijn moeder rouwt, dat ze ook verdriet heeft en zijn vader niet zo snel vervangt door een andere man. Ik denk wel dat hieruit blijkt dat volwassenen hun gevoelens niet zo moeten verbergen voor kinderen. Kinderen mogen ook zien dat volwassenen iets voelen, wat moeten ze anders denken? De relatie tussen de opa en oma van Oskar is soms wel erg bevreemdend, het is eigenlijk boeiender om over Oskar te lezen. De schrijfstijl van de beide mensen is erg goed gedaan. De korte, wat staccato zinnen van oma, haar aarzelende vertelstijl, waaruit haar levenshouding blijkt. De volzinnen, de ratelende manier waarop Thomas sr. Schrijft, totdat zijn hele boek vol is en hij alleen maar zwarte pagina's produceert, dat is prachtig, een zeer levendige manier om een boek te schrijven. Heel visueel. De foto's in het boek voegen ook zeker hun beeldspraak toe.

De manier waarop Oskar op zoek gaat naar zijn vader en een bonte stoet van mensen ontmoet is prachtig. Ik bleef geboeid doorlezen en wilde graag weten waar het toe zou leiden. Oskar leeft echt door de kleine zinnen zoals: en dat weet ik toevallig. Alhoewel ik het liever niet zou weten. Alles in orde. Het maakt de personages echt.

Dit was wel een van de beste boeken die ik ooit gelezen heb, prachtig, boeiend, realistisch en toch fantasievol. De schrijfwijze is geweldig, vol, echte kunst. Ik ben helemaal onder de indruk en ontroerd. Jonathan Safran Foer is een talent. Een echte aanrader.